Upotreba otpadnih geotermalnih voda za grejanje
Opština Sokobanja pobednik je konkursa „Ekoopština” 2024. u oblasti energetske efikasnosti u kategoriji opština do 40.000 stanovnika. Nagradu je odneo sokobanjski projekat sistema grejanja na otpadnu geotermalnu vodu. Novi sistem grejanja dobile su srednja škola „Branislav Nušić” i Osnovna škola „Mitropolit Mihailo”, a prelazak na ovaj obnovljivi izvor energije značajno poboljšao kvalitet vazduha, kako za učenike, tako i za sve građane i posetioce banje. Naime, Opština Sokobanja je u zajedničkoj zgradi dve škole zamenila stari kotao na ugalj novim sistemom grejanja na otpadnu geotermalnu vodu iz banjskog kompleksa. Temperatura termalne vode koja je do sada oticala iz sokobanjskog lečilišta, a koja se sada koristi za grejanje škole, iznosi 32 stepena Celzijusa. Naročito su smanjene koncentracije toksičnih gasova, uključujući ugljen-dioksid i ugljen-monoksid, kao i suspendovanih čestica PM 2.5 i PM 10.
„Tema energetske efikasnosti je jako bitna u oblasti zaštite životne sredine, zato što je direktno povezana sa brojnim ekološkim aspektima, pre svega smanjenjem zagađenja vazduha, ali i šire, sa kvalitetom unutrašnjeg prostora u zgradama, smanjenjem energetskog siromaštva, kao i podsticanjem razvoja lokalne ekonomije kroz aktivnosti obnove zgrada. Uloga odgovornog odnosa prema ovoj temi na nivou upravljanja gradovima i opštinama, što je u srži takmičenja „Ekoopština”, je ključno za razvoj celokupne oblasti, jer je poznavanje lokalnih specifičnosti, a pre svega karakteristika građevinskog fonda neophodno za postizanje kvalitetnih rešenja. Pre svega javni objekti, oni o kojima „brine“ i kojima upravljaju lokalne samouprave, treba da budu primeri dobre prakse u integraciji principa energetske efikasnosti, kroz obnovu zgrada i primenjenih tehničkih sistema i izbor energenata koji doprinose smanjenju zagađenja vazduha. Žiri kod nagrađenih opština i gradova prepoznaje elemente kvalitetne integracije svih prethodno navedenih principa. Zajedničko svim nagrađenima (u 2022. godini Grad Kragujevac i Opština Bačka Palanka, u 2023. godini Grad Vranje i Opština Vrnjačka Banja, a u 2024. godini Grad Novi Sad i Opština Sokobanja) je domaćinsko gazdovanje javnim objektima, počev od ažurne baze javnih zgrada sa prikupljenim podacima o karakteristikama zgrada i potrošnji energije, kao i raznovrsni projekti obnove i unapređenja kvaliteta fonda javnih zgrada. Takođe, prepoznat je značaj komunikacije prikupljenih podataka sa građanima, kroz javno dostupne portale sa informacijama o potrošnji energije u javnim zgradama i ostvarenim uštedama kroz mere obnove. Pored javnih zgrada, sve nagrađene lokalne samouprave realizuju i projekte subvencija za građane, za ulaganja u individualne stambene objekte. Sve ovo ne bi bilo moguće da ne postoje dobro organizovani, kvalitetni i posvećeni ljudski resursi, a reč je pre svega o zaposlenima u sistemu energetskog menadžmenta. Na ovim službama, koje često nisu brojne, ali pokazuju izuzetnu posvećenost, leži ogromna količina posla, od prikupljanja i analize podataka, apliciranja za projekte i njihovog sprovođenja, komunikacije sa građanima i na kraju i prijavljivanje za konkurse kao što je „Ekoopština” kroz koje promovišu sprovođenje dobre prakse u ovoj oblasti. To je i najveći doprinos „zelenijoj Srbiji” – razvijanje svesti o značaju ove teme i racionalno upravljanje resursima na lokalnom nivou, kao i podsticanje na realizaciju kvalitetnih rešenja unutar lokalnih zajednica.“
Članica žirija dr Bojana Zeković
Obrazloženje žirija za 2023.
VRANJE – Žiri je od tri prijave GRADOVA za kategoriju energetska efikasnost izdvojio grad VRANJE kao primer dobre prakse u odnosu prema pitanjima efikasnog korišćenja energije. Karakteristike ove prijave koje je izdvajaju u odnosu na druge dve se iskazuju kroz raznovrsnost primenjenih rešenja dobre prakse, kako kroz sprovođenje projekata obnove javnih zgrada i sufinansiranje obnove privatnih kuća, tako i kroz ulaganje u razvoj i primenu različitih sistema koji koriste obnovljive izvore energije. Sistemski pristup aktivnostima obnove javnih zgrada kroz primenu Programa energetske efikasnosti i godišnjih planova, dobro poznavanje građevinskog fonda javnih zgrada, kao i kompletnost prikazanih podataka o realizovanim projektima i investicijama se naročito izdvajaju kao kvaliteti koje je žiri prepoznao kao ključne za donošenje odluke. Navedene investicije u obnovi javnih zgrada i integraciji rešenja koja su lokalno specifična u primeni obnovljivih izvora energije, u odnosu na raspoloživi budžet govore o odgovornom upravljanju gradom i njegovim resursima. Uočeni nedostaci u postojećem zakonodavnom okviru i sugestije za njegovo poboljšanje takođe govore o promišljenom odnosu prema temi energetske efikasnosti.
VRNJAČKA BANJA – Žiri je među pristiglih devet prijava OPŠTINA za kategoriju energetska efikasnost izdvojio opštinu VRNJAČKA BANJA kao primer dobre prakse u upravljanju korišćenjem energije, naročito u pogledu upotrebe energije u zgradama. Žiri bi posebno pohvalio način komunikacije praćenja potrošnje energije u javnim zgradama, kroz portal otvorenih podataka koji građanima čini dostupnim podatke koji se prikupljaju i dostavljaju u objedinjenom sistemu energetskog menadžmenta. U odnosu na profil privrednih delatnosti, čije uporište nije u velikim privrednim subjektima, i bazira se uglavnom na tercijernom sektoru, sistem energetskog menadžmenta i alokacije resursa je uspostavljen tako da se ostvaruju značajne realizacije energetske obnove javnih zgrada i uočeno je da se sistematski tretira problem energetske efikasnosti, što govori o domaćinskom principu upravljanja opštinom i njenim resursima.
Takođe, žiri je pohvalio i opštinu VELIKO GRADIŠTE, koja kao mala opština, bez zakonske obaveze, ima uspostavljen sistem energetskog menadžmenta.
Izvor: EKOLIST, broj 102
